۱۰ عقرب ۱۳۹۸
کابل- در طی حدود دو دهه اخیر درافغانستان، بیشتر از ۱۰۹ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای کشته شده‌اند. بررسی‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که از این تعداد عدالت به طور کامل و یا نسبی تنها در شش قضیه تامین شده است.
امروز ۲ نوامبر(۱۱ عقرب) روز بین‌المللی پایان دادن به معافیت از مجازات جرایم علیه خبرنگاران نام‌گزاری شده است و افغانستان در صدر کشورهایی قرار دارد که در پایان دادن به معافیت از مجازات این‌گونه جرایم ناکام بوده است.
یافته‌های مرکز خبرنگاران افغانستان که در آستانه روز بین‌المللی پایان دادن به معافیت از جرایم علیه خبرنگاران منتشر شده است، نشان می‌دهد از سال ۱۳۸۰ هجری خورشیدی تا سال ۱۳۹۸، ۱۰۹ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای در افغانستان(+ ۲ خبرنگار افغان در پاکستان) کشته شده اند که ۱۵ تن آن زنان هستند.
در مجموع، ۹۴ تن از خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای کشته شده شهروندان افغانستان و ۱۷ تن دیگر اتباع سایر کشورها به ویژه کشورهای اروپایی هستند که بیشتر آنان در جریان کار کشته شده‌اند. تنها در سال جاری هجری خورشیدی، چهار خبرنگار و کارمند رسانه‌ای در افغانستان جان خود را از دست داده‌اند.
بر پایه معلومات مرکز خبرنگاران افغانستان، طالبان در قضایای کشتن ۵۰ تن، داعش ۲۹ تن، افراد مسلح غیر مسؤل ۲۵ تن، نیروهای ناتو سه تن، اعضای خانواده و یا بستگان، سه تن، و پولیس ملی افغانستان نیز به کشتن یک تن مظنون و یا متهم می‌باشد.
از سال ۱۳۹۶ با ایجاد کمیته مشترک حکومت و رسانه‌ها در زمینه امنیت و مصونیت خبرنگاران، تلاش‌هایی از سوی نهادهای حکومتی عضو کمیته به ویژه وزارت امور داخله، ریاست عمومی امنیت ملی و لوی سارنوالی بخاطر بررسی و رسیدگی به بیش از یک هزار قضیه خشونت ثبت شده از جمله قضایای کشته شدن خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای صورت گرفته است.
نجیب‌الله مقصودی، مسؤل بررسی قضایای خشونت علیه خبرنگاران در وزارت امور داخله می گوید که بیش از ۱۰۰ قضیه خشونت از جمله قضایای کشته شدن خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای از سوی این نهاد مورد بررسی قرار گرفته و پرونده‌های آن‌ها بخاطر پیگیری به لوی سارنوالی ارجاع داده شده است.
جمشید رسولی سخنگوی لوی سارنوالی می‌گوید این اداره تا اکنون ۶۰ قضیه مرتبط با خشونت علیه خبرنگاران را پیگیری کرده است که از آن جمله در شش مورد احکام محاکم نهایی و به اجرا در آمده است.
طبق آمار ارایه شده از سوی رسولی، در قضیه قتل پلوشه توخی همکار رادیو بیان( یک تن به اعدام)، حامد نوری، گوینده تلویزیون ملی(یک تن به اعدام، دو تن هر کدام به ۲۰ سال زندان و یک تن به ۱۲ سال زندان)، شکیبا سانگه آماج، مجری تلویزیون شمشاد(یک تن به یک سال حبس تنفیذی و یکی دیگر به ۱۶ سال حبس تنفیذی محکوم شده اما متواری است)، زبیرخاکسار خبرنگار رادیو و تلویزیون ملی( دو تن، هر کدام به ۱۶ سال زندان)، امان الله عطایی، رئیس تلویزیون آسیا(یک تن به ۱۹ سال و شش ماه و یک تن به ۱۰ سال و شش ماه زندان) و در قضیه قتل عبدالمنان ارغند، خبرنگار تلویزیون کابل نیوز(دو تن) محکوم به زندان شده اند.
سخنگوی لوی سارنوالی افزود که دو متهم به قتل محمد محسن هاشمی کارمند تخنیکی رادیو صدای نجراب از سوی محکمه استیناف به ۱۶ سال زندان محکوم شده اند اما پولیس تا اکنون موفق نشده است متهمان را بازداشت کند. به گفته وی، شماری از متهمان/مظنونان به ارتباط قضایای قتل احمد شاه خبرنگار بی بی سی در خوست، سخی بلوچ، کارمند تخنیکی رادیو و تلویزیون ملی در زابل، قندهاری، راننده رئیس رادیو و تلویزیون انعکاس در جلال آباد، شفیق الله آریا و رحیم الله رحمانی خبرنگار و مجری رادیو هم‌صدا در تالقان(تخار) بازداشت شده‌اند و در برخی موارد پرونده‌های آنان تکمیل و به محکمه ارسال شده است.
احمد قریشی رئیس اجرایی مرکز خبرنگاران افغانستان می‌گوید:" متاسفانه با وجود تلاش‌های صورت گرفته ار سوی کمیته مشترک، هنوز معافیت از جرایم علیه خبرنگاران در سطح بالایی قرار دارد و عدالت در مورد اکثر عاملان و یا سازمان دهندگان این گونه جرایم عملی نشده است؛ به ویژه در مورد مخالفان مسلح که در بیشتر قضایا مظنون و یا متهم هستند و یا هم نیروهای ناتو که در سه مورد متهم به قتل خبرنگاران هستند اما حاضر به همکاری نشده اند."
وی افزود:" افغانستان در زمینه قوانین مرتبط با کار رسانه‌ای پیشرفت خوبی داشته است و مقام های ارشد حکومت همواره از تعهد سیاسی خود در دفاع از خبرنگاران و رسانه‌های آزاد سخن زده‌اند اما متاسفانه در عمل گام‌های سازنده و عملی برداشته نشده است."
به گفته رئیس اجرایی مرکز خبرنگاران افغانستان، فرهنگ معافیت از مجازات در افغانستان برای جامعه رسانه‌ای کشور قابل تحمل نیست و ادامه این روند به فعالیت حرفه‌ای خبرنگاران و رسانه ها در افغانستان آسیب جدی می‌رساند."
افغانستان در صدر کشورهایی قرار دارد که در زمینه پایان دادن به معافیت از مجازات جرایم علیه خبرنگاران ناکام بوده است.
در سال ۱۳۹۲، کشورهای عضو سازمان ملل متحد در واکنش به افزایش خشونت‌ها علیه خبرنگاران در جهان، در قطعنامه‌ای، ۲ نوامبر(۱۱ عقرب) را به عنوان روز بین‌المللی پایان دادن به معافیت از مجازات جرایم علیه خبرنگاران اعلام کردند. این قطعنامه از کشورهای عضو سازمان ملل متحد می خواهد تا به شکل جدی در زمینه تامین امنیت و مصونیت خبرنگاران اقدام کنند.