۲۷ حوت ۱۴۰۱
کابل- مرکز خبرنگاران افغانستان(AFJC) امروز به مناسبت روز ملی خبرنگار، گزارش سالانه‌اش را در مورد وضعیت خبرنگاران و رسانه‌ها در افغانستان در سال ۱۴۰۱ منتشر کرد.
بر پایه این گزارش، وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران در سال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی در افغانستان رو به وخامت نهاده و در کنار افزایش دوبرابری رویدادهای خشونت و تهدید خبرنگاران نسبت به سال ۱۴۰۰، فضای کار برای خبرنگاران و رسانه‌ها نیز به شکل بسیار جدی محدود شده است.
در این گزارش آمده است که مرکز خبرنگاران افغانستان در ۱۲ ماه گذشته، دست‌کم ۲۳۷ رویداد نقض آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران را که شامل تهدید، بازداشت و برخورد خشونت‌آمیز است، ثبت کرده است. این رویدادها در مقایسه با ۱۱۷ مورد خشونت و رویداد ناقض آزادی رسانه‌ها در سال ۱۴۰۰، بیشتر از دو برابر افزایش را نشان می‌دهد. در سال ۱۴۰۱، هر چند متاسفانه یک گزارشگر جان خود را بر اثر انفجار هدفمند از دست داد اما شمار قربانیان در مقایسه با کارمندان رسانه‌ای جان باخته در سال ۱۴۰۰، سه مورد کمتر است که یک تحول مثبت به شمار می‌رود.
یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد بجز رویداد انفجار در نشست خبرنگاران در مزارشریف که به جان باختن دست کم دو تن از جمله حسین نادری گزارشگر خبرگزاری صدای افغان انجامید و باعث زخم برداشتن حداقل ۱۹ تن از خبرنگاران شد، در اکثریت رویدادهای دیگر، اداره‌ها و یا افراد منسوب به «امارت اسلامی» به ویژه نهادهای استخباراتی و امنیتی آن نقش داشته‌اند.
از مجموع از رویدادهای ثبت شده توسط مرکز خبرنگاران افغانستان در سال ۱۴۰۱، دست‌کم ۱۱۳ مورد آن، تهدید و یا بدرفتاری و توهین خبرنگاران بوده است. کمتر از نیمی از این قضایا ( ۴۵ مورد) در کابل، ۹ مورد در ننگرهار، ۸ مورد در فاریاب، ۷ مورد در قندهار، ۶ مورد در کاپیسا، در بلخ و غزنی، هر کدام، ۴ مورد ثبت شده است. در هر یک از ولایات غور، پروان، بامیان، سمنگان، و بادغیس، ۳ مورد، در هرات، پنجشیر، کندز، هلمند و سرپل، هر کدام ۲ رویداد، و در هر یک از ولایات لوگر، پکتیکا، کنر، فراه و تخار، یک رویداد به ثبت رسیده است.
همچنان، در جریان ۱۲ ماه گذشته، دست‌کم ۸ رویداد خشونت فیزیکی و یا ضرب و شتم خبرنگاران به ثبت رسیده است که از این تعداد، ۴ قضیه در کابل، و در هریک از ولایات بلخ، سمنگان، ننگرهار، بادغیس و زابل، یک قضیه به ثبت رسیده است. دراین مدت حداقل ۲۱ مورد زخم برداشتن خبرنگاران نیز رخ داده است و از آن جمله ۱۹ مورد در مزارشریف و دو مورد در کابل رخ داده است.
در سال ۱۴۰۱، دست‌کم ۹۴ قضیه بازداشت موقت خبرنگاران از یک تا چند ساعت و چند روز و حتی چندین ماه به ثبت رسیده است که از آن جمله دو خبرنگار از حدود دو ماه پیش تا اکنون زندانی هستند. حدود نیمی از رویدادهای بازداشت خبرنگاران(۴۹ مورد) در کابل، ۱۱ مورد در پکتیا، ۷ مورد در فاریاب، ۶ مورد در قندهار، در هر یک ولایات هرات و سمنگان، ۳ مورد، در هر یک از ولایات ارزگان، غزنی و غور، ۲ مورد، و در هر کدام از ولایات هلمند، کاپیسا، بلخ، تخار، ننگرهار، خوست، بادغیس، فراه و زابل، یک مورد به ثبت رسیده است.
از جمله خبرنگاران بازداشت شده، مرتضی بهبودی، خبرنگار افغان-فرانسوی و خیرالله پرهر خبرنگار ورزشی رادیو و تلویزیون همیشه بهار از میانه ماه جدی ۱۴۰۱ تا اکنون در زندان هستند. بهبودی ۱۷ جدی در کابل بازداشت شد و پرهر ۱۹ جدی از جلال آباد به کابل احظار و توسط استخبارات بازداشت شد.
همچنان، در جریان ۱۲ ماه گذشته، دست‌کم ۸ رویداد خشونت فیزیکی و یا ضرب و شتم خبرنگاران به ثبت رسیده است که از این تعداد، ۴ قضیه در کابل، و در هریک از ولایات بلخ، سمنگان، ننگرهار، بادغیس و زابل، ۱ قضیه به ثبت رسیده است. دراین مدت حداقل دو رویداد منجر به زخم برداشتن خبرنگاران در کابل رخ داده است.
یافته‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌هد که نهادهای امنیتی به ویژه اداره استخبارات و همچنان وزارت امر به معروف به شکل مستقیم و غیر مستقیم با -بازداشت، تهدید و ترساندن خبرنگاران- روند سرکوب آزادی رسانه‌ها و آزادی بیان را پیش می‌برند. در حال حاضر نه تنها در ولایات، بلکه در کابل نیز امکان تهیه و نشر گزارش‌های آزاد و تحقیقی و یا برنامه‌های چالشی رسانه‌ای به دلیل محدودیت شدید در دسترسی به اطلاعات و تهدید و ترس از زندان و شکنجه به شدت محدود شده است و خودسانسوری به اوج رسیده است.
مرکز خبرنگاران افغانستان با درنظرداشت اهمیت نقش خبرنگاران و رسانه‌های آزاد و مستقل در توسعه و پیشرفت کشور، از «امارت اسلامی» می‌خواهد با اجرای قانون رسانه‌ها و قانون دسترسی به اطلاعات زمینه فعالیت رسانه‌های آزاد را بر مبنای این قوانین فراهم سازد و از آن‌ها حمایت کند.
برای مشاهده گزارش سالانه به این نشانی مراجعه کنید