27 حوت 1402
کابل- مرکز خبرنگاران افغانستان امروز به مناسبت روز ملی خبرنگار، گزارش سالانه‌اش را در مورد وضعیت خبرنگاران و رسانه‌ها در افغانستان در سال 1402 هجری خورشیدی منتشر کرد.
بر پایه این گزارش، وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران در سال 1402هجری خورشیدی در افغانستان رو به وخامت نهاده است. در این گزارش آمده است که رسانه‌ها و خبرنگاران در سال 1402 در افغانستان، به لحاظ سطح آزادی و برخورداری از حقوق بنیادی و قانونی‌شان با محدودیت‌های شدیدی مواجه بودند و حقوق‌شان به شکل گسترده‌ای نقض شده است.
درگزارش سالانه مرکز خبرنگاران افغانستان تصریح شده است که در 12 ماه گذشته فشار بر رسانه‌ها و خبرنگاران و تهدید آن‌ها با شدت بیشتری نسبت به سال قبل از آن ادامه پیدا کرد و مبنای آن دستورالعمل‌هایی بوده است که با وجود قابل اجرا خوانده شدن قانون رسانه‌های همگانی، از سوی حکومت طالبان و مقام‌های محلی صادر شده است.
هر چند در اکثر دستورالعمل‌های رسانه‌ای از جمله چهار دستور صادر شده در سال 1402، در مورد پیامدهای خودداری خبرنگاران و رسانه‌ها از اجرای آن‌ها به صورت واضح چیزی گفته نشده است، با این‌حال یافته‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که رسانه‌ها و یا خبرنگارانی که این دستورها را نادیده گرفته‌اند، تهدید و یا زندانی شده‌اند و یا رسانه‌ها با اقدام‌های تنبیهی از جمله منع فعالیت موقت یا دائمی مواجه شده‌اند. در گزارش آمده است که موارد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران به دوگونه سیستمی یعنی از سوی حکومت طالبان و همچنان به گونه انفرادی از سوی برخی مقام‌های قدرتمند آن در برخی از ولایات صورت گرفته است.
در گزارش سالانه مرکز خبرنگاران افغانستان آمده است که شمارشگر این نهاد در سال 1402، دست‌کم 139 رویداد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران را ثبت کرده است که شامل 80 مورد تهدید و 59 بازداشت خبرنگاران می‌باشد. درسال 1401، 237 رویداد نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها در شمارشگر مرکز خبرنگاران ثبت شده بود که شامل 1 کشته، 21 زخمی، 8 مورد خشونت فیزیکی، 113 تهدید و 94 بازداشت می‌شود. خوشبختانه، در 12 ماه گذشته هیچ حمله هدفمند بر خبرنگاران و یا جان باختن و زخمی شدن آن‌ها، صورت نگرفت، که در نوع خود این یک تحول مثبت و امیدوار کننده است. در عین حال، در سال 1402، سایر موارد ثبت شده نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها به لحاظ کمی نسبت به سال 1401 کاهش قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد اما از نظر کیفی و ساختاری نه تنها تغییری مشاهده نمی‌شود، بلکه در سالی که گذشت چرخشی نگران کننده به لحاظ تک روی و اعمال قدرت شماری از مقام‌های قدرتمند طالبان در برخی از ولایات مشاهده شده است.
از مجموع رویدادهای ثبت شده در سال 1402، هشت مورد، منع فعالیت کار رسانه‌ای و یا رسانه‌ها بوده است که از آن جمله، یک دوره آموزش خبرنگاری مشترک مردان و زنان به طور دایمی، پنج رادیوی محلی به مدت چندین ساعت تا یک هفته، یک شبکه رادیو و تلویزیون محلی برای 20 روز، و یک رادیوی محلی دیگر به مدت 5 ماه بسته بوده است.
افزون بر این، در 12 ماه گذشته، محاکم مدیران مسؤل دو رادیوی محلی برگزار شد که یکی به اتهام جنایی، و دیگری به اتهام همکاری با رسانه‌های بیرونی و جاسوسی، محاکمه و هر کدام به یک سال زندان محکوم شدند که در حال حاضر دوران محکومیت خود را سپری می‌کنند.
یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که اداره استخبارات و همچنان وزارت امر به معروف طالبان به شکل مستقیم وغیر مستقیم با -بازداشت، تهدید و ترساندن خبرنگاران- روند سرکوب رسانه‌ها و آزادی بیان را در سال 1402 به عهده داشتند و تلاش زیادی کردند تا دستورالعمل‌های رسانه‌ای را با شدت و جدیت اجرا کنند. در عین حال، با وجود تلاش‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ جهت رسیدگی به شکایات و تخطی‌ها از طریق کمیسیون اختصاصی آن، این کمیسیون به دلیل اعمال قدرت و فشار نمایندگان استخبارات و امر به معروف موفقیت ملموسی در بهبود وضعیت نداشته است و حتی در مواردی عامل و باعث نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها شده است.
برای دسترسی به گزارش کامل روی این نشانی کلیک کنید